Η μικρή φιλοσοφία του Έρωτα – Alain de Botton

Εν είδη μυθιστορήματος, μέσα από τη σχέση του με τη Χλόη, ο αφηγητής περιγράφει όλη τη διαδρομή που διανύει ένας έρωτας, από τη γέννηση μέχρι το θάνατο του, το πένθος και τέλος την αντικατάσταση του από άλλο έρωτα. Στέκεται σε κάθε στάδιο της σχέσης, το αναλύει, το χειρουργεί, εικάζει βαθύτερα σημαινόμενα, συμπεραίνει. Νεκροψία; Ίσως.
Τα λόγια του περιγράφουν με εκπληκτική διαύγεια, αν όχι όλους τους έρωτες που έχω ζήσει, τη πλειοψηφία τους. Και ακόμη και σε εκείνους τους έρωτες μου, που δε μπαίνουν ολοκληρωτικά στο καλούπι, αναγνώρισα μέρη τους ατόφια.

Ξεκινά δυναμικά για το πώς οι ερωτευμένοι πείθουν τον εαυτό τους ότι η συνάντησή τους, η πρώτη γνωριμία, ήταν μοιραία, και ανάγουν τη σχέση σε πεπρωμένο. Και προτείνει ότι το πεπρωμένο μας ήταν να ερωτευτούμε τη δεδομένη στιγμή, κι όχι να ερωτευτούμε το συγκεκριμένο άτομο γιατί η ανάγκη να ερωτευτούμε προηγείται πάντα του έρωτα.
Πως εξιδανικεύουμε το αντικείμενο του έρωτα μας, το τοποθετούμε ψηλά σε ένα βάθρο, τέλει, αλώβητο, αξιοθαύμαστο, «αξιέραστο». Αιτία της εξιδανίκευσης η ανάγκη μας να ερωτευτούμε. Και αν φυσικά ανταποδώσει, πως χάνει κάτι από την αίγλη του αφού «πως είναι δυνατόν να είναι τόσο υπέροχος/η και να έχει τόσο κακό γούστο ώστε να εγκρίνει ανθρώπους σαν κι εμένα». Η το παρανοϊκό «με ερωτεύτηκες γιατί δε με ξέρεις καλά» οπότε η αίγλη διαφυλλάσσεται.
Πως ο ερωτευμένος προσπαθεί να βρει τη κρυμμένη πρόθεση, το συγκείμενο, σε κάθε λέξη, βλέμμα, κίνηση, χαμόγελο, πράξη του προσφιλούς προσώπου. Ο παρατηρητής δίνει το νόημα που θέλει στα τεκταινόμενα. (Ο Μάρκος το λέει αλλά ποιος τον ακούει)
Το σοκ που παθαίνουμε όταν ανακαλύπτουμε επιτέλους ότι ο άλλος δεν είναι το άλλο μας μισό, ότι δε συμφωνούμε σε όλα, ότι υπάρχουν διαφορές (Άραγε υπάρχει το άλλο μας μισό;)
Το πόσο σκληρά φερόμαστε στο αγαπημένο πρόσωπο επιθυμώντας να το αλλάξουμε, «Νοιάζομαι για σένα γι'αυτό και σε εξοργίζω, σε τιμώ οραματιζόμενος πως πρέπει να είσαι.». Τη τυραννία του να αρνείσαι επιθυμίες για να ευχαριστήσεις τον άλλον.
Την αδυναμία της καθημερινής γλώσσας να εκφράσει αυτό που αισθανόμαστε αλλά και τη αναπόφευκτη ανακρίβεια της. Το δικό μου σ’αγαπώ σημαίνει άλλα από το δικό σου. Το μαρτύριο της αμφιβολίας για τη γνησιότητα του έρωτα μας, των συναισθημάτων μας, αφού το έχουμε ξανααισθανθεί στο παρελθόν και προσπεράσει.
Την ενδυνάμωση της σχέσης μέσα από κοινές μνήμες και σημεία αναφοράς.
Την ανικανότητα να κατανοήσεις πλήρως τον άλλον αφού «θα έπρεπε θεωρητικά να έχουμε περάσει κάθε στιγμή της ζωής του εντός του».
Πως όταν «γνωρίζουμε» τον άλλον δεν τον λαχταράμε.
Ο φόβος της ευτυχίας και ο κίνδυνος να βασίζεις τη ζωή σου σε άλλους.
Το τέλος, όταν ένα από τα δύο μέλη αρχίζει να απομακρύνεται και οι απεγνωσμένες προσπάθειες-στρατηγικές να αποφευχθεί το γεγονός, αδιαφορία, ζήλεια, απειλές, εκβιασμοί, ερωτική τρομοκρατία. Είναι τελικά ανήθικο, κακό, κατακριτέο όταν κάποιος ξε-ερωτεύεται; Φυσικά όχι, δε τίθεται θέμα επιλογής άρα δε τίθεται και θέμα ανήθικης επιλογής ούτε καταλογίζεται ευθύνη.


Υποθέτω για όλα τα βιβλία και ίσως περισσότερο για το συγκεκριμένο, το τι αποκομίζει ο κάθε αναγνώστης, η τελική αίσθηση, εξαρτάται από τη ψυχολογική διάθεση της στιγμής. Ή μήπως δεν επιλέγουμε διαβάσματα ανάλογα με τη ψυχική μας διάθεση ούτως ή άλλως;
Για μένα, η μικρή φιλοσοφία του Έρωτα βρέθηκε μπροστά μου (παράφωνε σε ευχαριστώ) σε μια φάση πένθους για ανεκπλήρωτο έρωτα αλλά και πολλαπλών φιλοσοφικών αναζητήσεων (βασικών ξέρω αλλά από κάπου πρέπει να αρχίσω).
Η λεπτομερέστατη ανάλυση του de Botton όλων αυτών που έζησα πρόσφατα και τα θεωρούσα μοναδικά και ανεπανάληπτα (οποία μετριοπάθεια!) ήταν στην ουσία ένα ξεπουπούλιασμα της απόγνωσης μου. Κάθε σκέψη-συμπέρασμα ξαλάφρωνε το βάρος μου. Πλήρης απομυθοποίηση. Όταν το τελείωσα είχα πολύ έντονη την αίσθηση ότι όλοι στο ίδιο καζάνι βράζουμε, υποφέρουμε παρόμοια πάθη. Και ο πόνος μου απέκτησε την υφή της παροδικότητας. Και αυτό θα περάσει.
Και το καλύτερο είναι ότι και η απομυθοποίηση ήταν παροδική. Ξέρω – το ήξερα αλλά όχι τόσο συνειδητά- ότι θα (ξανα)ερωτευτώ, θα (ξανα)αισθανθώ όλα αυτά τα υπέροχα οδυνηρά συναισθήματα του έρωτα. Κυκλικότητα, περιέργως και αρκούντως γαληνευτική.

Μου άρεσε ιδιαίτερα αυτή η σκέψη του de Botton

«Παρά την εσωτερική μας κινητικότητα κάνουμε το λάθος να προσκολληθούμε στην ιδέα ότι τα ανθρώπινα συναισθήματα είναι στέρεα και θεωρούμε ότι υπάρχει ένα στεγανό μεταξύ έρωτα και μη έρωτα, το οποίο οφείλουμε να περάσουμε δυο φορές στη πορεία μιας σχέσης, μια στην αρχή και μία στο τέλος της – ενώ είναι μια νοητή γραμμή που τη περνάμε πέρα δώθε κάθε μέρα ή ώρα»



** Εκτός από το περιεχόμενο του βιβλίου που μου «μίλησε» ευχαριστήθηκα ιδιαίτερα τον τρόπο γραφής. Δε ξέρω αν είναι το χάρισμα του κ. Alain de Botton ή απόρροια μιας εκπληκτικής δουλειάς του μεταφραστή Γιάννη Ανδρέου. Μάλλον και τα δύο.

** Οι φράσεις σε italics είναι από το βιβλίο, άλλες φορές πιστά δοσμένες, άλλες φορές παραφρασμένες για να χωρέσουν στο κείμενο μου